Soạn bài Những đứa con trong gia đình (Nguyễn Thi) bao gồm 4 phần: Bố Cục, Dàn Ý, Luyện Tập và Văn Mẫu
I. Bố cục (2 phần) -Những đứa con trong gia đình
– Phần 1 (từ đầu đến đang bắt đầu xung phong): Việt bị thương ở chiến trường, ngất đi tỉnh lại nhiều lần. Lần thứ tư Việt tỉnh dậy, Việt lắng nghe mọi âm thanh, chờ đồng đội đến và sẵn sàng chiến đấu.
– Phần 2 (còn lại): Kí ức của Việt về câu chuyện hai chị em tranh nhau đi tòng quân.
Câu 1 (Trang 63 sgk Ngữ văn 12 tập 2)
Truyện Những đứa con trong gia đình được trần thuật dưới góc nhìn của Việt (khi anh bị thương).
– Tác dụng của lối trần thuật này:
+ Câu chuyện vừa được thuật, kể cùng một lúc, tính cách nhân cũng được khắc họa.
+ Câu chuyện trở nên mới mẻ, hấp dẫn khi được kể qua con mắt, tấm lòng, ngôn ngữ riêng của nhân vật.
+ Nhà văn thâm nhập vào thế giới nội tâm nhân vật để dẫn dắt chuyện, diễn biến chuyện linh hoạt, có thể xáo trộn thời gian, không gian phụ thuộc vào trật tự tuyến tính.
+ Chi tiết ngẫu nhiên của hiện thực chiến trường, gợi lên kỉ niệm tự nhiên, nhà văn phải am hiểu ngôn ngữ nhân vật.
+ Người kể có thể bộc lộ được đầy đủ tính cách, cảm xúc, tình cảm của chính mình.
Câu 2 (Trang 64 sgk Ngữ văn 12 tập 2)
Truyền thống đấu tranh, chống giặc ngoại xâm đã gắn kết các thành viên trong gia đình với nhau:
– Truyền thống yêu nước mãnh liệt, căm thù bọn xâm lược:
+ Chú Năm: đại diện truyền thống, lưu giữ truyền thống (câu hò, cuốn sổ).
+ Má Việt khả năng chịu đựng đau thương, duy trì sự sống, che chở cho đàn con và đấu tranh
+ Việt, Chiến những đứa con tình nguyện cầm súng chiến đấu báo thù cho ba mẹ bị giặc Mĩ giết hại.
Câu 3 (Trang 64 sgk Ngữ văn 12 tập 2)
– Điểm chung trong tính cách của hai chị em:
+ Sinh ra trong gia đình chịu đau thương của ba, má.
+ Tuổi còn nhỏ đã nuôi dưỡng chí báo thù cho cha mẹ, và cùng có nguyện vọng cầm súng đánh giặc.
+ Tình yêu thương, sự bao bọc nhau là vẻ đẹp tâm hồn hai chị em, tranh nhau ghi tên tòng quân.
+ Hai chị em là những chiến sĩ dũng cảm, gan dạ. Đánh giặc trở thành hạnh phúc của hai chị em.
– Nét riêng:
* Chiến (hơn Việt 1 tuổi):
+ Tính cách người lớn, bỏ ăn để đánh vần cuốn sổ gia đình, Chiến học cách nói “trọng trọng” của chú Năm…
+ Tính cách “người lớn” thể hiện ở sự nhường nhịn, có lúc tranh giành với em, tranh công đi bắt ếch, nhưng thường nhường em.
→ Nhân vật có tính cách phù hợp với lứa tuổi, tâm lí, đây là nhân vật được gợi lên từ hồi tưởng của em Việt.
* Em Việt:
+ Mang dáng dấp lộc ngộc, vô tư, hồn nhiên của cậu con trai mới lớn.
+ Hay tranh giành với chị.
+ Dũng cảm, gan dạ (ngay từ khi còn nhỏ đã xông vào đá thằng giết cha mình, khi chiến đấu dù chỉ có một mình vẫn quyết tâm ăn thua với kẻ thù).
→ Nhân vật là thành công trong nghệ thuật xây dựng tính cách của Nguyễn Thi, dù hồn nhiên còn nhỏ nhưng chững chạc, dũng cảm trước kẻ thù.
Câu 4 (Trang 64 sgk Ngữ văn 12 tập 2)
Khuynh hướng sử thi trong đoạn trích:
– Thể hiện qua tính chất ca ngợi truyền thống của dân tộc, thể hiện trong truyền thống của một gia đình.
– Cuốn sổ là lịch sử gia đình, qua đó thấy lịch sử của một đất nước, một dân tộc trong cuộc chiến chống Mĩ.
– Số phận của những thành viên trong gia đình là số phận của nhân dân Nam Bộ trong kháng chiến chống Mĩ.
– Truyện kể về gia đình nhưng có sức gợi về cả Tổ quốc, chiến đấu bằng sức mạnh sinh ra từ đau thương.
– Mỗi nhân vật đều có trách nhiệm với gia đình, Tổ quốc. Nhân vật mang phẩm chất người anh hùng.
+ Gan dạ, kiên trung.
+ Căm thù giặc bạo tàn.
+ Giàu nghĩa tình, thủy chung với quê hương, cách mạng,
→ Tác phẩm là bản anh hùng ca về người dân Nam Bộ.
Câu 5 (Trang 64 sgk Ngữ văn 12 tập 2)
Đoạn văn cảm động nhất: Cảnh hai chị em Việt và Chiến khiêng bàn thờ ba má chạy qua cánh đồng, gửi sang nhà chú Năm để lên đường chiến đấu.
– Người đọc bồi hồi, xúc động trước sự hiếu thảo, trọn vẹn nghĩa với cha mẹ.
– Dù khó khăn gian khổ hai chị em vẫn yêu thương nhau và không quên trách nhiệm, nghĩa vụ trả thù cho ba má.
– Đi theo cách mạng, theo con đường mà ba mẹ lựa chọn.
II. Dàn ý phân tích truyện Những đứa con trong gia đình
1. Mở bài
– Tác giả Nguyễn Thi là một trong những cây bút văn xuôi hàng đầu của văn nghệ miền Nam, thời kì kháng chiến chống Mĩ. Tác phẩm của ông phản ánh hiện thực nóng bỏng của chiến trường Nam Bộ và vẻ đẹp con người nơi đây.
– Những đứa con trong gia đình là một trong những tác phẩm tiêu biểu viết về cuộc kháng chiến chống Mĩ của nhân dân Nam Bộ.
2. Thân bài
2.1. Vẻ đẹp dòng sông truyền thống gia đình
– Gia đình kiên cường chịu nhiều đau thương trong chiến tranh: ông nội bị giặc giết, cha của Việt bị giặc chặt đầu, má bị trúng đạn của Mĩ, thím Năm bị giặc bắn chết. Đau thương đã nhen nhóm ngọn lửa căm thù trong mỗi thành viên.
a. Vẻ đẹp của khúc sông trước
– Cha Việt và Chiến là cán bộ Việt Minh, kiên cường, trung thành với cách mạng đến cùng đến đã bị giết hại.
– Má là một người phụ nữ mạnh mẽ, gan góc: dám đi đòi lại đầu chồng, đối đáp với bọn giặc Mĩ mà không hề run sợ, biết nén đau thường thành lòng hận thù. Mặt khác cũng là người phụ nữ tháo vát, yêu thương chồng con.
– Chú Năm là là người luôn lưu giữ truyền thống gia đình (cuốn sổ), là người lao động chất phác có tâm hồn nghệ sĩ, hết lòng vì cách mạng (thu xếp cho cả hai chị em đi tòng quân).
– Nhận xét: đây là khúc sông thượng nguồn, kết tinh những vẻ đẹp truyền thống để truyền cho khúc sông sau phát huy.
b. Vẻ đẹp của khúc sông sau
* Nhân vật Chiến:
– Có những nét giống mẹ: mang vóc dáng của má “hai bắp tay tròn vo … chắc nịch”, giống má từ cái lối nằm với thằng út em, biết lo liệu mọi việc một cách chu đáo (đặc biệt trước đêm sắp xa nhà), Chiến tự thấy mình như hòa vào má “Tao cũng đã lựa ý … nên tao cũng tính vậy”.
– Là cô gái mới lớn nên khi thì người lớn (nhường em, tháo vát, …) nhưng có lúc vẫn rất trẻ con (vào chiến trường vẫn không quên mang gương nhỏ).
– Chiến cũng có những nét khác biệt so với má: trẻ trung hơn, được tự tay cầm súng để trả thù cho người thân.
– Là một cô gái kế thừa được sự kiên cường từ người thân trong gia đình: “nếu giặc còn thì tao mất”
* Nhân vật Việt:
– Có nét riêng của cậu con trai mới lớn: hiếu động, ngây thơ, trẻ con
+ Luôn tranh giành phần hơn từ chị: đi bắt ếch, giết giặc, đi bộ đội, …
+ Thích những trò chơi hiếu động: bắn chim, câu cá, đi bộ đội vẫn mang ná thun, …
+ Đêm trước khi lên đường đi bộ đội, Việt vẫn vô tư “lăn kềnh ra ván cười khì khì”, “chụp một con đom đóm úp trong lòng bàn tay”, rồi ngủ quên lúc nào không biết.
+ “Giấu chị như giấu của riêng” trước những lời trêu đùa của các anh trong đội.
+ Bị thương trên chiến trường, không sợ địch, không sợ chết mà chỉ sợ con ma cụt đầu, gặp lại anh em thì vừa khóc vừa cười như đứa trẻ “khóc đó rời cười đó”.
– Việt cũng là một chiến sĩ dũng cảm:
+ Khi còn nhỏ đã dám xông vào đá thằng giặc giết cha mình
+ Khi lớn lên tranh giành đi tòng quân với chị Chiến dù chưa đủ tuổi. Trong quân ngũ Việt chiến đấu rất dũng cảm, dùng pháo tiêu diệt được một xe bọc thép của giặc.
+ Dù đang bị thương nặng nhưng vẫn luôn trong tư thế chiến đấu, không hề run sợ: “Tao sẽ chờ mày … mày là thằng chạy”.
– Nhận xét: Việt và Chiến chính là khúc sông sau, kế thừa những tinh hoa của khúc sông trước và chảy xa hơn khúc sông trước.
2.2. Hình ảnh hai chị em khiêng bàn thờ ba má gửi nhà chú Năm
– Đó là sự tôn trọng, hiếu thảo với cha mẹ đã khuất
– Không khí thiêng liêng đã khiến Việt cảm thấy mình trưởng thành hơn: biết thương chị, cảm nhận sâu sắc mối thù đè nặng trên vai.
– Thể hiện sự trưởng thành của hai chị em, đã biết tự lo toan mọi điều, gánh vác những công việc quan trọng trong gia đình.
3. Kết bài
– Khái quát giá trị nghệ thuật: xây dựng tình huống truyện độc đáo, kể theo mạch hồi tưởng đứt nối của nhân vật Việt, ngôn ngữ đậm chất Nam Bộ, giọng kể giàu chất sử thi, …
– Tác phẩm ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn con người Nam Bộ, khẳng định truyền thống gia đình và dân tộc là sức mạnh to lớn để chống lại kẻ thù xâm lược.
III. Luyện tập
Bài 1 (Trang 64 sgk Ngữ văn 12 tập 2)
– Điểm chung: đoạn đối thoại của hai chị em trước ngày nhập ngũ thể hiện rõ tính cách của từng nhân vật
+ Thương cha mẹ.
+ Mang mối thù và có quyết tâm chống giặc.
– Điểm riêng biệt:
+ Chiến mang tính cách của người chị lớn, lo lắng cho em, thu xếp ngăn nắp việc nhà.
+ Chiến tính cách sâu sắc hơn, Việt còn trẻ con, hồn nhiên.
Bài 2 (Trang 64 sgk Ngữ văn 12 tập 2)
Tìm đọc trọn vẹn tác phẩm.
IV. Những bài văn mẫu hay nhất
Dàn ý + Văn mẫu
TẢI TÀI LIỆU5 bài văn mẫu tổng hợp, chọn lọc
TẢI TÀI LIỆUTổng hợp soạn văn 12 đẩy đủ, súc tích nhất