Soạn bài Chiếc thuyền ngoài xa (Nguyễn Minh Châu) đem tới phần bố cục, phần dàn ý, phần luyện tập và phần văn mẫu. Hy vọng bài viết này giúp các bạn hiểu hơn về tác phẩm.
I. Bố cục Chiếc Thuyền Ngoài Xa
– Phần 1 (từ đầu … “chiếc thuyền lới vó đã biết mất“): Hai phát hiện quan trọng của Phùng- nhiếp ảnh gia
– Phần 2 (còn lại): Câu chuyện của người đàn bà làng chài.
Câu 1 (trang 78 sgk ngữ văn 12 tập 2)
Phát hiện nghệ sĩ nhiếp ảnh về vẻ đẹp chiếc thuyền ngoài xa trên biển độc đáo, tinh tế:
+ Bức tranh mực tàu, cảm tưởng như vừa khám phá ra chân lí của sự hoàn thiện, trong khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn
+ Đôi mắt tinh tường, nhà nghề phát hiện ra vẻ đẹp của mặt biển mờ sương
+ Người nghệ sĩ thấy hạnh phúc khi khám phá và sáng tạo, cảm nhận cái đẹp tuyệt diệu
+ Sự hài hòa, toàn bích, lãng mạn của cuộc đời khi thấy tâm hồn được thanh lọc
Câu 2 (trang 78 sgk ngữ văn 12 tập 2)
Phát hiện thứ hai chứa đầy nghịch lí:
Bước ra từ chiếc thuyền ngư phủ đẹp như mơ trong màn sương là người đàn bà xấu xí, mệt mỏi và cam chịu
+ Một gã đàn ông thô kệch, dữ dằn, ác độc, xem việc hành hạ, đánh đập vợ như cách để giải tỏa uất ức, đau khổ
→ Ẩn sau cái đẹp tưởng như “toàn bích, toàn thiện’ mà anh bắt gặp là sự việc thô bạo, vô lí như một trò đùa quái ác của cuộc sống
– Khi chứng kiến cảnh người đàn ông đánh vợ nhân vật Phùng kinh ngạc… vứt chiếc máy xuống đất
Câu 3 (trang 78 sgk ngữ văn 12 tập 2)
Câu chuyện của người đàn bà ở tòa án huyện nói mang ý nghĩa
+ Câu chuyện về hiện thực đời sống, giúp những người như Phùng hay Đẩu, hiểu được lí do của những điều tưởng như vô lí
+ Người đàn bà chấp nhận chịu bị bạo hành chứ nhất quyết không chịu li hôn
+ Người đàn bà làng chài có tình yêu thương vô tận với những đứa con, người đàn bà ấy chắt lọc hạnh phúc nhỏ nhoi giữa đau khổ triền miên
→ Cái nhìn của người nghệ sĩ với cuộc đời, con người: không thể nhìn nhận dễ dãi, giản đơn về nhưng sự việc trong cuộc sống
Câu 4 (trang 78 sgk ngữ văn 12 tập 2)
Người đàn bà vùng biển:
– Ngoại hình xấu xí, thô kệch
– Cuộc đời: thiếu may mắn, lam lũ, cực khổ
– Tính cách: Cam chịu, nhẫn nhục dù bị chồng bạo hành
– Giàu lòng tự trọng: khi biết hành động vũ phu bị người khách lạ và đứa con biết thì đau đớn, xấu hổ,nhục nhã
– Sống sâu sắc, thấu hiểu lẽ đời, hiểu chồng, thương con → Người phụ nữ vị tha, giàu đức hi sinh
*Nhân vật người chồng
– Vốn là anh con trai hiền lành nhưng cuộc sống đã biến anh thành người vũ phu, tàn bạo, ích kỉ
→ Vừa là nạn nhân, vừa là thủ phạm của đau khổ
*Chị em Phác
+ Người chị: yếu ớt nhưng can đảm, là điểm tựa của người mẹ, ngăn cản được hành động dại dột của đứa em
+ Phác: thương mẹ nhưng chỉ nhìn được sự độc ác, tàn nhẫn của cha, còn bé nên chưa hiểu lẽ đời
→ Hình ảnh những đứa trẻ sống trong bạo lực
*Nghệ sĩ Phùng
+ Người có tâm hồn tinh tế, nhạy cảm
+ Người lính vào sinh ra tử nên căm ghét áp bức, bất công, làm mọi thứ vì cái thiện, lẽ công bằng
+ Thấu hiểu, đồng cảm với mọi vui buồn, cay đắng ở đời
→ Người có tâm hồn nghệ sĩ, giàu lòng trắc ẩn, sự thấu hiểu
Câu 5 (trang 78 sgk ngữ văn 12 tập 2)
Cách xây dựng cốt truyện của Nguyễn Minh Châu trong tác phẩm có nét độc đáo:
+ Tạo ra tình huống truyện bất ngờ: phía sau cảnh tượng như mơ là hình ảnh thô bạo của gã đàn ông vũ phu. Điều đó khiến Phùng, người nghệ sĩ nhạy cảm ngạc nhiên.
+ Sau đó, Phùng được chứng kiến hình ảnh những đứa con của người đàn bà hàng chài cư xử trước hành động hung bạo của cha đối với mẹ, tâm hồn nghệ sĩ đã có sự thay đổi cách nhìn nhận
+ Qua cuộc trò chuyện với người đàn bà hàng chài anh hiểu sâu sắc hơn về nguyên nhân của sự cam chịu của người đàn bà ấy
– Ý nghĩa: Nguyễn Minh Châu xây dựng được tình huống ở đó bộc lộ mọi mối quan hệ, khả năng ứng xử, thử thách phẩm chất, tính cách, tạo ra những bước ngoặt trong tư tưởng, tình cảm
Tình huống truyện mang ý nghĩa của việc khám phá, phát hiện đời sống
Câu 6 (trang 78 sgk ngữ văn 12 tập 2)
Ngôn ngữ người kể chuyện
+ Thông qua nhân vật Phùng, tạo điểm nhìn trần thuật sắc sảo, độc đáo, tăng cường khả năng khám phá đời sống, lời kể trở nên khách quan, chân thật, thuyết phục
– Ngôn ngữ nhân vật phù hợp với đặc điểm tính cách từng người
– Ngôn ngữ kể chuyện linh hoạt, sáng tạo
II. Dàn ý
1. Mở bài
Tác giả
– Nguyễn Minh Châu (1930-1989) sinh ra tại quê Nghệ An.
Tác giả Nguyễn Minh Châu (1930-1989)
– Là một trong số những nhà văn đã mở đường tài hoa và tinh anh nhất.
– Trong sự nghiệp văn học của mình, ông luôn trăn trở về số phận của nhân dân và trách nhiệm của những người cầm bút, luôn thiết tha để truy tìm ra những hạt ngọc ẩn giấu nơi bề sâu của tâm hồn.
Tác phẩm
– Chiếc thuyền ngoài xa được in trong tập Bến quê, tác phẩm đem đến cho bạn đọc cái nhìn đúng đắn về cuộc sống xung quanh và con người.
2. Thân bài
Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh
a. Phát hiện không gian “cảnh đắt trời cho”
– Phùng vốn là người có niềm say mê nghệ thuật, trong một thoáng nhìn anh đã chớp lấy cảnh đắt trời cho:
Phân tích chiếc thuyền ngoài xa: Cảnh chiếc thuyền từ xa tuyệt đẹp
+ Nhận xét “một bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ”, một vẻ đẹp mang nét đơn giản nhưng toàn bích. Đó là cảnh tượng vi diệu của thiên nhiên, của cuộc sống khi nhìn từ xa.
+ Phùng trở nên bối rối trước cái đẹp: “trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào”, nhận ra rằng “bản thân cái đẹp chính là đạo đức”. Đó là niềm hạnh phúc lớn của người nghệ sĩ khi bắt gặp được cái đẹp và anh chợt nhận ra vai trò thực sự của nghệ thuật, của chất thơ.
b. Phát hiện bức tranh cuộc sống chứa đầy những nghịch lý
– Tình huống chiếc thuyền ngoài xa tạo nên sự mở đầu ấn tượng, độc đáo cho tác phẩm. Từ chiếc thuyền nhỏ xinh, đẹp đẽ mới nhìn phía xa xa vừa rồi, Phùng nhận thấy:
+ Một người đàn bà mang vẻ ngoài thô kệch xấu xí, mặt chất chứa đầy sự mệt mỏi bước ra khỏi chiếc thuyền và một lão chồng có tấm lưng rộng, mái tóc tổ quạ, còn đôi mắt độc dữ cùng đi ra.
+ Hiện trước mắt Phùng là lão chồng “dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào lưng người đàn bà”, “vừa đánh vừa nguyền rủa bằng cái giọng rên rỉ đau đớn”.
+ Trong hoàn cảnh ấy, người đàn bà chỉ biết cam chịu, không kêu van một lời, cũng chẳng chống trả, hay chạy trốn.
– Thái độ của nhân vật Phùng: “kinh ngạc đến mức trong mấy phút đầu, tôi cứ đứng há mồm ra mà nhìn”. Phùng thực sự ngỡ ngàng nhận ra bản chất thật của cái đẹp đẽ, lung linh anh vừa bắt gặp được mới đó.
=> Đừng nhầm lẫn giữa hiện tượng bên ngoài với bản chất bên trong.
Câu chuyện của người đàn bà làng chài ở tòa án huyện
– Khi chánh án Đẩu đưa ra lời đề nghị chị nên ly hôn, chị ta liền van xin khẩn thiết “con lạy quý tòa …đừng bắt con bỏ nó”, theo chị:
+ Người đàn ông ấy bản chất vốn không phải là kẻ vũ phu, tàn bạo và độc ác như vậy, anh ta cũng chỉ là một nạn nhân của cái cuộc sống đói khổ này thôi. Người chồng cũng là chỗ dựa cho gia đình khi có biển động.
Phân tích chiếc thuyền ngoài xa: Người đàn ông làm chủ con thuyền mưu sinh
+ Chị càng không thể một mình gồng gánh nuôi nấng trên dưới 10 đứa con, vả lại “trên thuyền cũng có lúc vợ chồng con cái vui vẻ, hòa thuận”.
– Qua câu chuyện được kể và thái độ của người đàn bà làng chài, cho ta thấy được người đàn bà là hiện thân cho kiếp người bất hạnh bị cái đói, cái khổ, cái ác và cả vòng luẩn quẩn của cái số phận đen đủi dồn đến chân tường. Nhưng ở người đàn bà ấy lại có một tâm hồn vị tha cao cả, tình yêu thương tha thiết và có những suy tư của người từng trải, vô cùng sâu sắc.
– Thái độ của chánh án Đẩu và nhiếp ảnh Phùng khi người đàn bà có những lý lẽ quyết không bỏ chồng:
+ Cả hai đều có chung cảm nhận giận dữ và bất bình.
+ Nhưng sau khi nghe xong tâm sự của người đàn bà ấy thì anh ta thấy như có “một cái gì vừa mới vỡ ra”.
– Nhận xét: Ban đầu, họ vốn quen nhìn cuộc đời bằng con mắt khá đơn giản và một chiều (chỉ nghĩ đơn giản rằng, những kẻ đi theo ngụy thì đều là xấu “lão ta hồi 75 có đi lính ngụy không?”), chỉ biết qua lý thuyết, qua sách vở, không sẵn sàng để đối mặt với những nghịch lý của cuộc đời.
=> Phải có cái nhìn đa diện, nhiều chiều hơn về cuộc sống, không nhìn hiện tượng, sự vật xung quanh một cách đơn giản rồi vội đánh giá bản chất.
Tấm ảnh được chọn
– Nghệ sĩ Phùng vẫn mang tấm ảnh đó về tòa soạn và quả nhiên tấm ảnh được chọn và treo ở nhiều nơi
– Phùng nhận thấy những giá trị trong bức ảnh của mình:
+ “Cái màu hồng hồng của sương mai” (biểu tượng cho nghệ thuật) và người đàn bà hàng chài nghèo khổ bước ra từ bức tranh (hiện thân cho đời thực).
=> Nghệ thuật chân chính sẽ không bao giờ tách rời cuộc sống.
3. Kết bài
Giá trị nội dung
– Nêu cảm nhận về tác phẩm.
– Tác phẩm đã đem đến cho người đọc bài học về cách nhìn cuộc sống xung quanh và con người: phải nhìn đa diện, nhiều chiều, phải phát hiện bản chất thực sự đằng sau vẻ bề ngoài của hiện tượng.
Giá trị nghệ thuật
– Xây dựng tình huống truyện độc đáo, đặc sắc, cốt truyện hấp dẫn.
– Ngôn từ chắt lọc khắc họa nhân vật sắc sảo và điểm nhìn trần thuật linh hoạt, …
III. Tổng hợp những bài văn mẫu hay nhất về tác phẩm Chiếc Thuyền Ngoài Xa
Chiếc thuyền ngoài xa (Nguyễn Minh Châu) – 18 Bài văn mẫu
TẢI TÀI LIỆUTop 9 bài văn mẫu Chiếc Thuyền Ngoài Xa hay, chọn lọc
TẢI TÀI LIỆUTổng hợp soạn văn 12 đẩy đủ, súc tích nhất